A Wikifajok tartalmaz Orbáncfű témájú rendszertani információt.
A Wikimédia Commons tartalmaz Orbáncfű témájú médiaállományokat és Orbáncfű témájú kategóriát.
Az orbáncfű(Hypericum) az orbáncfűfélék(Hypericaceae) családjába tartozó növénynemzetség. Kb. 490 fajt foglal magába.[1] A sarkvidéki és sivatagi területeket kivéve az egész Földön elterjedt nemzetség, azonban a trópusi és szubtrópusi területeken csak magasabb hegyvidéki tájakon élnek. A legtöbb faj a Himalája mentén és a Mediterráneumban fordul elő.
Az 5–10 cm-es egyéves vagy évelőklágyszárúaktól egészen a cserjékig vagy a legfeljebb 12 m magasra növő kis fákig sokféle faj előfordul közöttük. A levelek átellenes állásúak, ovális alakúak, 1–8 cm hosszúak. Lombhullató és örökzöld fajok egyaránt megtalálhatók a nemzetségben. Jellegzetességük az úgynevezett váladéktartók jelenléte, több faj levelében megtalálhatók. A 0,5–6 cm átmérőjű virágaik mindig csészére és pártára különülnek el. Az 5 (ritkán 4) sziromlevél színe a halványtól a sötétsárgáig változhat. A sok porzó 5 kötegbe (falkába) rendeződik; ezek a porzókötegek a sziromlevelekkel váltakozva megjelenő 5 kezdeményből, dudorból fejlődnek ki. Termésük általában tok, de előfordul húsos bogyószerű termés is. A toktermések válaszfalak mentén (szepticid módon) felnyílnak.
Felhasználásuk
Dísznövényként
Virágaik miatt számos hibridet is nemesítettek dísznövény célból. Ilyenek pl. a H. × moserianum[2] (H. calycinum × H. patulum),
H. 'Hidcote'[3]
H. 'Rowallane'.[4]
Gyógyászati
Egyes fajait az antikvitás óta használják a gyógynövényes orvoslásban. A közönséges orbáncfű(H. perforatum) a legismertebb faj, napjainkban nagy mennyiségben termesztik a belőle kivont hatóanyagok gyógyszeralapanyagként való felhasználására. A többi faj is ígéretes lehet, de jelenleg még nem áll rendelkezésre elég kutatás a felhasználásukra vonatkozóan. A két legtöbbet kutatott hatóanyag a hiperforin és a hipericin. A belőlük készült standardizált készítmények régóta léteznek és elérhetők bizonyos fajta depresszió kezelésére orvosi felügyelet mellett.[5]
Válogatott fajok
Hypericum acmosepalum – termetes orbáncfű[6]
Hypericum acostanum
Hypericum addingtonii
Hypericum adenotrichum
Hypericum aegypticum – egyiptomi orbáncfű[6]
Hypericum alpigenum – erdélyi orbáncfű,[6] havasalji orbáncfű[6]
↑RHS Plant Selector. Royal Horticultural Society. (Hozzáférés: 2013. május 19.)[halott link]
↑RHS Plant Selector. Royal Horticultural Society. [2014. február 27-i dátummal az eredetiből archiválva]. (Hozzáférés: 2013. május 19.)
↑RHS Plant Selector. Royal Horticultural Society. (Hozzáférés: 2013. május 19.)[halott link]
↑ (2005) „Acute treatment of moderate to severe depression with hypericum extract WS 5570 (St John's wort): Randomised controlled double blind non-inferiority trial versus paroxetine”. BMJ330 (7490), 503. o. DOI:10.1136/bmj.38356.655266.82. PMID 15708844. PMC 552808.
↑ abcdefghijklmnopqrstuvwxyzaaabacadaeafagahaiajakalamanaoapaqarasatauavawaxayPriszter Szaniszló: Növényneveink: A magyar és a tudományos növénynevek szótára. Budapest: Mezőgazda. 191., 192., 398., 399. o. ISBN 963 9121 22 3 1998. [1999]
Fordítás
Ez a szócikk részben vagy egészben a Hypericum című angol Wikipédia-szócikk ezen változatának fordításán alapul. Az eredeti cikk szerkesztőit annak laptörténete sorolja fel. Ez a jelzés csupán a megfogalmazás eredetét és a szerzői jogokat jelzi, nem szolgál a cikkben szereplő információk forrásmegjelöléseként.
Források
Siegfried Danert, Franz Fukarek, Peter Hanelt, Johannes Helm, Joachim Kruse, Christian O. Lehmann, Jürgen Schultze-Motel: Urania Növényvilág: Magasabbrendű növények I. Fordította: Horánszky András. Szakmailag ellenőrizte: Simon Tibor. 1974 (első kiadás, ISBN 963 280 139 3), 1980 (második, változatlan kiadás, ISBN 963 280 831 2). Budapest: Gondolat Kiadó. 347., 348., 350. o.
További információk
Orbáncfű a depressziós szorongásra Hozzáférés: 2014 április 30.