Cesarstwo Trapezuntu

Βασίλειον τής Τραπεζούντας

1204–1461

Flaga

Ustrój polityczny

Monarchia

Stolica

Trapezunt

Data powstania

1204

Data likwidacji

15 sierpnia 1461

Władca

Dawid II

Język urzędowy

pontyjski

Położenie na mapie świata

41°00′23,0004″N 39°43′50,0016″E/41,006389 39,730556

Multimedia w Wikimedia Commons

Cesarstwo Trebizondy Cesarstwo Trebizondy (gr. Αυτόκρατορία της Τραπεξουντας) — państwo po upadku Cesarstwa Bizantyjskiego, istniejące od 1204 do 1461 roku. Leżało na północno-wschodnim terytorium Azji Mniejszej, na terenie starożytnego Królestwa Pontu. Stolicą jest Trabzon. Główną populacją są Lazes i Grecy. Większość mieszkańców stanowili prawosławni. Imperium Trebizondy zostało podzielone na trzy okręgi wojskowe, zwane Vandami, Wendami Matsuki, Gimorem i Trebizondą.

Historia

Cesarstwo powstało w 1204 roku po IV wyprawie krzyżowej z inicjatywy i przy wsparciu gruzińskiego dworu królewskiego (króla Tamar). Pierwszym cesarzem był Aleksy Komnenos. Był potomkiem Andronikosa I, ostatniego przedstawiciela dynastii Komnenów.

Wcześniej wspomniane terytorium wchodziło w skład Cesarstwa Bizantyjskiego. Tamar była zdecydowana włączyć ziemie gruzińskie do Gruzji; W 1203 roku cesarz bizantyjski Aleksy III jako pretekst posłużył się grabieżami gruzińskich duchownych pracujących w Bizancjum. Specjalnie zebrana armia gruzińska zajęła kolejno Chaneti, Trebizondę, Limnię, Samsun, Sinop, Kerasunti, Kotiorę, Amastris, Herakleię, Paflagonię i inne miejsca Pontu. Cesarz bizantyjski nie mógł już powstrzymać natarcia Gruzinów, gdyż to właśnie w tym czasie krzyżowcy najechali Konstantynopol od zachodu i zajęli go. Tamar umieściła na tronie nowo powstałego Cesarstwa Trebizondy książąt, braci Aleksa i Dawida Komnenów, pochodzenia greckiego. Byli dziećmi siostry Tamar King, Rusudani [1] i zgodnie z gruzińską tradycją wychowywali się na dworze królewskim w Gruzji.

Imperium Trebizondów stało się podwładnym i wasalem Gruzji. Odegrała ważną rolę w życiu Gruzji, zwłaszcza w odparciu ataków Bizantyjczyków od zachodu i Sułtanatu Rzymskiego od południowego zachodu. W ciągu dwóch i pół wieku jego istnienia o prymat na dworze królewskim w Trabzonie walczyły dwie orientacje polityczne i nurty kulturowe – gruzińska i bizantyjska. W epoce potęgi Gruzji dynastia Komnenów nie zdradziła gruzińskości, jednak po osłabieniu Gruzji przez najazdy mongolskie, cesarze Trebizondy byli mniej odpowiedzialni przed wczorajszym protektorem.

W 1243 roku Trabzończycy sprzymierzyli się z sułtanatem rzymskim i Bizantyjczykami w walce z Mongołami, ale zostali pokonani i zostali wasalami państwa Hulaguian. W 1282 roku król Dawid VI Narin przywrócił hegemonię orientacji gruzińskiej w Imperium Trebizond. Wypędził z miast garnizony bizantyjskie i zainstalował żołnierzy gruzińskich. Ostatecznie Gruzini zajęli także Trabzon i osadzili na tronie bliską gruzińskiemu szlachcicowi królową Teodorę, jednak po śmierci Davita Narina w 1293 roku ponownie stracili swoją pozycję w imperium Trabzon.

W 1297 r. Trabzon Cezar Aleksy II odmówił poślubienia bizantyjskiego Cezara Andronikosa II i poślubił Bekę Jackeli, córkę księcia Samcchi. Orientacja gruzińska ponownie zwyciężyła w Trabzonie. Aleksy II odparł atak Turków armią meschetyjską i zniszczył piratów, którzy przybyli z morza. Jednak po śmierci Aleksa II (1330) Bizantyjczycy ponownie zdobyli władzę. Rozpoczęły się prześladowania i rzeź przedstawicieli wojska gruzińskiego. Zmarli wówczas wybitni gruzińscy pustelnicy Trabzonu – Wielki Książę Leki Chanchidze i Naczelny Komendant (Wielki Oficer Wewnętrzny) Jaba. Po raz ostatni w 1341 roku Jerzy V Wspaniały przywrócił hegemonię Gruzinom w Imperium Trebizond. W latach 1340–1349 doszło do wojny domowej pomiędzy stronami gruzińską i bizantyjską, która zakończyła się zwycięstwem strony bizantyjskiej i intronizacją Aleksego III Komnena. Wraz z początkiem najazdów Tamerlana Gruzini na zawsze utracili prymat w Trebizondzie. W 1456 roku Turcy najechali i podbili państwo Trebizond. W 1461 roku sułtan Mehmed II całkowicie podbił Imperium Trebizond i uczynił je jedną z prowincji Imperium Osmańskiego.

Zobacz też

władcy cesarstwa trapezunckiego
upadek Trapezuntu

Przypisy

Linki zewnętrzne

Flag of the „Empire of Trebizond” [online], crwflags.com [dostęp 2014-12-23] (ang.).
Michał Kozłowski, Trapezunt – ostatni bizantyński bastion

Władcy państw greckich w latach 1204–1479

Cesarstwo Łacińskie 1204–1261	Baldwin I Flandryjski (1204–1205) Henryk Flandryjski (1205–1216) Piotr de Courtenay (1217) Robert de Courtenay (1217–1228) Jolanta (1217–1219) Baldwin II (1228–1261) Jan z Brienne (1231–1237)
Cesarstwo Nicejskie 1204–1261	Teodor I Laskarys (1204–1221) Jan III Dukas Watatzes (1221–1254) Teodor II Laskarys (1254–1258) Jan IV Laskarys (1258–1261) Michał VIII Paleolog (1259–1282)
Cesarstwo Bizantyńskie 1261–1453	Michał VIII Paleolog (1259–1282) Andronik II Paleolog (1282–1328) Andronik III Paleolog (1328–1341) Jan V Paleolog (1341–1391) Jan VI Kantakuzen (1347–1354) Mateusz Kantakuzen (1353–1357) Andronik IV Paleolog (1376–1379) Jan VII Paleolog (1390) Manuel II Paleolog (1391–1425) Jan VIII Paleolog (1425–1448) Konstantyn XI Paleolog (1448–1453)
Cesarstwo Trapezuntu 1204–1461	Aleksy I Dawid I Andronik I Gidos Jan I Manuel I Andronik II Jerzy Jan II Teodora Jan II Aleksy II Andronik III Manuel I Bazyli Irena Paleolog Anna Anachutlu Michał Anna Anachutlu Jan III Michał Aleksy III Manuel III Aleksy IV Jan IV Dawid II
Królestwo Tesaloniki 1204–1224	Bonifacy z Montferratu (1204–1207) Demetriusz (1204–1224)
Cesarstwo Tesaloniki 1227–1246	Teodor Angelos Dukas Komnen (1227–1230) Manuel Angelos Dukas Komnen (1230–1237) Jan Angelos Dukas Komnen (1237–1244) Demetriusz Angelos (1244–1246)
Despotat Epiru 1205–1449	Michał I Angelos (1205–1215) Teodor Angelos (1215–1230) Michał II Angelos (1230–1271) Nicefor I Angelos (1271–1296) Tomasz I Angelos (1296–1318) Mikołaj Orsini (1318–1323) Jan II Orsini (1223–1335) Nicefor II Orsini (1335–1337, 1339–1340, 1356–1359) Symeon Sinisza (1359–1366) Gjin Bua Spata (1359–1399, w południowym Epirze) Tomasz II Preljubowicz (1366–1384) Maria Angelina (1384–1385) Esau Buondelmonti (1384–1408) Karol I Tocco (1399–1429) Karol II Tocco (1429–1449)
Tesalia 1271–1318	Jan I Angelos (1271–1289) Konstantyn Angelos (1289–1303) Jan II Angelos (1303–1318) Jan II Orsini (1332–1335) Nicefor II Orsini (1356–1359) Symeon Sinisza (1359–ok.1370) Jan Urosz (ok.1370–ok.1373)
Hrabstwo Kefalenii 1194–1479	Maio I Orsini (1194–1238) Maio II Orsini (1238–1264) Ryszard Orsini (1264–1304) Jan I Orsini (1304–1318) Mikołaj Orsini (1318–1323) Jan II Orsini (1323–1324) Leonardo I Tocco (1357–1376) Carlo I Tocco (1376–1429) Carlo II Tocco (1429–1448) Leonardo III Tocco (1448–1479)
Księstwo Aten 1204–1460	Otto de la Roche (1205–1225) Gwido I de la Roche (1225–1263) Jan I de la Roche (1263–1280) Wilhelm I de la Roche (1280–1287) Gwido II de la Roche (1287–1308) Walter V z Brienny (1308–1311) Joanna z Châtillon (1311) Roger Deslaur (1311–1312) Manfred Aragoński (1312–1317) Wilhelm II Aragoński (1317–1338) Jan II Aragoński (1338–1348) Fryderyk I (książę Aten) (1348–1355) Fryderyk III Sycylijski (1355–1377) Maria Sycylijska (1377–1388) Piotr IV Aragoński (1381–1387) Jan z Uturbia (1380–1388) Nerio I Acciaiuoli (1388–1394) Franciszka Acciaiuoli (1394–1395) Antoni I Acciaiuoli (1394–1435) Nerio II Acciaiuoli (1435–1439 i 1441–1451) Antoni II Acciaiuoli (1439–1441) Franciszek I Acciaiuoli (1451–1455) Klara Zorzi (1451–1455) Franciszek II Acciaiuoli (1455–1460)
Księstwo Achai 1205–1432	Wilhelm I z Champlitte (1205–1209) Gotfryd I Villehardouin (1209–1228) Gotfryd II Villehardouin (1228–1246) Wilhelm II Villehardouin (1246–1278) Karol I Andegaweński (1278–1285) Karol II Andegaweński (1285–1289) Izabela z Villehardouin (1289–1297 i 1301–1307) Florens z Hainaut (1289–1297) Filip Sabaudzki (1301–1307) Filip I z Tarentu (1307–1313) Matylda z Hainaut (1313–1318) Ludwik Burgundzki (1313–1316) Robert z Tarentu (1318–1322) Jan de Gravina (1322–1333) Robert z Tarentu (1333–1364) Filip II z Tarentu (1364–1373) Joanna (1373–1381) Jakub de Baux (1381–1383) Karol III (1383–1386) Piotr z St. Superan (1396–1402) Maria Zaccaria (1402–1404) Centurion II Zaccaria (1404–1432)
Despotat Morei 1308–1460	Michał Kantakuzen (1308–1316) Andronik Asen (1316–1322) Manuel Kantakuzen (1348–1380) Mateusz Kantakuzen (1380–1383) Demetriusz I Kantakuzen (1383) Teodor I Paleolog (1383–1407) Teodor II Paleolog (1407–1443) Konstantyn Paleolog (1428–1449) Demetriusz II Paleolog (1428–1460) Tomasz Paleolog (1449–1460)