Chur
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. |
| |||
Państwo | Szwajcaria | ||
---|---|---|---|
Kanton | Gryzonia | ||
Okręg | Plessur | ||
BFS Nummer | 3901 | ||
Powierzchnia | 54,24 km² | ||
Wysokość | 593 m n.p.m. | ||
Populacja (31 grudnia 2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||
Nr kierunkowy | 081 | ||
Kod pocztowy | 7000-7007, 7023, 7026, 7062 | ||
Tablice rejestracyjne | GR | ||
Położenie na mapie Szwajcarii | |||
46°51′N 9°32′E/46,850000 9,533333 | |||
| |||
| |||
Strona internetowa |
Chur (fr. Coire, wł. Coira, rm. Cuira) – miasto i gmina w Szwajcarii, stolica kantonu Gryzonia oraz siedziba administracyjna regionu Plessur. Najstarsze miasto w Szwajcarii oraz największa gmina pod względem liczby mieszkańców w regionie. 1 stycznia 2020 do miasta przyłączono gminę Maladers, a 1 stycznia 2021 gminę Haldenstein[2].
Planetoida (269550) Chur otrzymała nazwę pochodzącą od tego miasta.
Geografia
Miasto położone jest w Alpach Retyckich, w dolinie rzeki Plessur, w pobliżu jej ujścia do Renu[3].
Historia
Osadnictwo w tym rejonie prawdopodobnie zaczęło się około 5 tys. lat p.n.e. W 15 r. p.n.e. ten obszar należący do plemienia Retów podbili Rzymianie tworząc prowincję Raetia prima. Wówczas na terenie obecnego miasta powstała twierdza Curia Raetorum. W roku 451 powstało biskupstwo, okolica stała się lennem należącym do kościoła, dopiero w 1465 r. Chur uniezależniło się otrzymując status wolnego miasta. Rok przed tym wydarzeniem w mieście wybuchł wielki pożar, który zniszczył dużą część wcześniejszej zabudowy[4].
Demografia
W Chur mieszkają 38 123 osoby[1]. W 2020 roku 20,9% populacji gminy stanowiły osoby urodzone poza Szwajcarią[1].
Najważniejsze obiekty
- katedra Najświętszej Marii Panny (St. Mariä Himmelfahrt) - romańska świątynia z XII i XIII wieku, w którą wkomponowano fragmenty z VI i IX wieku. W środku uwagi warta jest krypta oraz gotycki ołtarz główny w formie tryptyku z XV w.[5]
- kościół św. Marcina (Martinskirche) - protestancki kościół, obecną późnogotycką formę (1491 r.) otrzymał po pożarze miasta. Przy kościele barokowa fontanna z 1716 r.[5]
- barokowy pałac biskupi[3] (Bischöfliches Schloss)
- kościół św. Lucjusza z kryptą merowińską[3] (St. Luziuskirche)
- kościół św. Regula (Regulakirche) - późnogotycki, zbudowany przez mistrza Baltazara Bilgeriego w latach 1494–1500. W kościele znajduje się fresk Chrystusa na krzyżu z roku 1504 oraz malowane okna, dzieło Hansa Studera z lat 60. XX wieku.[5]
- ratusz
- liczne wieże i bramy oraz fragmenty murów obronnych miasta[5]
- Muzeum Retyckie (Rätisches Museum) - mieszczące się w dawnym arsenale, który został przekształcony w 1675 roku na prywatną rezydencję barona Paula von Buol-Strassberga. W XIX wieku budynek stał się miejscem spotkań i dyskusji na temat problemów dotyczących ówczesnej kultury i polityki. W obawie przed utratą cennych dóbr kultury, stworzono pierwszą kolekcję historyczną, która dała impuls do powstania muzeum. Współcześnie wystawa prezentuje archeologiczne, kulturalne i ludowe dzieła sztuki, pochodzące z regionu całej Gryzonii[5]
- stacja kolejowa Chur wchodząca w skład kolei Rhätische Bahn - wpisanej na listę światowego dziedzictwa UNESCO; trasy charakteryzują się pięknymi widokami[5]
Osoby
urodzone w Chur
- Daniel Salis-Soglio, austro-węgierski generał broni, baron, budowniczy twierdzy Przemyśl
- Hans Rudolf Giger, autor postaci i scenografii do filmu Obcy - ósmy pasażer Nostromo. Od jego nazwiska pochodzi nazwa baru Giger Bar.
Gospodarka
W mieście rozwinął się przemysł precyzyjny, maszynowy i spożywczy. Dodatkowo, w pobliżu miasta znajduje się browar, warzący piwo tradycyjnymi metodami[4]. Infrastruktura turystyczna jest dobrze rozwinięta (ponad 20 hoteli)[3]
Sport
- EHC Chur – klub hokeja na lodzie
Współpraca
Miejscowości partnerskie:
- Bad Homburg vor der Höhe, Niemcy[6]
- Cabourg, Francja[6]
- Mayrhofen, Austria[6]
- Mondorf-les-Bains, Luksemburg[6]
- Terracina, Włochy[6]
Transport
Przez teren gminy przebiegają autostrada A13 oraz drogi główne nr 3, nr 13 i nr 740.
Galeria
- Chur w 1150 roku
- Współczesny widok miasta
- Kościół św. Marcina (Martinskirche)
- Katedra (St. Mariä Himmelfahrt)
- Ratusz
- Fragment trasy kolei Rhätische Bahn
Linki zewnętrzne
- Szwajcarski Urząd Statystyczny
Przypisy
- ↑ a b c Bundesamt fürB. Statistik Bundesamt fürB., Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2020 - 2020 | Tabelle [online], Bundesamt für Statistik, 1 września 2021 [dostęp 2022-05-16] (niem.).
- ↑ Haldenstein
- ↑ a b c d Cezary Rudziński: Najstarsze miasto w Szwajcarii. 2012. [dostęp 2019-02-28]. (pol.).
- ↑ a b http://www.echodnia.eu/swietokrzyskie/turystyka/art/8559602,szwajcaria-chur-najstarsze-miasto-helwetow,id,t.html
- ↑ a b c d e f http://www.polenka.pl/podroze/chur-jedno-z-najstarszych-miast-szwajcarii.html
- ↑ a b c d e Partnerstädte. Bad Homburg. [dostęp 2019-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 lipca 2017)]. (niem.).
- p
- d
- e
- p
- d
- e
|
- PWN: 3886226
- Britannica: place/Chur
- Treccani: coira
- SNL: Chur
- Catalana: 0017702
- DSDE: Chur