Francisco Madero
Data i miejsce urodzenia | 30 października 1873 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 22 lutego 1913 | ||
Prezydent Meksyku | |||
Okres | od 6 listopada 1911 | ||
Poprzednik | |||
Następca | (Pedro Lascuráin) Victoriano Huerta | ||
| |||
|
Francisco Indalesio Madero González (ur. 30 października 1873 w San Pedro, zm. 22 lutego 1913 w mieście Meksyk) – meksykański polityk. Prezydent Meksyku w latach 1911–1913.
Życiorys
Urodził się w San Pedro w stanie Coahuila[1], w jednej z najbogatszych rodzin w Meksyku. Jego przodkowie wywodzili się z Portugalii. Kształcił się w Stanach Zjednoczonych, także na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. W tym czasie przyjął hinduizm, został wegetarianinem i abstynentem. Zajmował się też homeopatią[1].
Madero był jednym z liderów opozycji przeciwko dyktaturze Porfirio Díaza – założył partię Nacional Antirreleccionista. Za działalność polityczną został aresztowany. Po uwolnieniu z więzienia uciekł do San Antonio w Teksasie. W manifeście politycznym Plan San Luís Potosí, nawoływał do wybuchu powstania przeciw dyktaturze Porfirio Díaza oraz odzyskania przez meksykańskich Indian ziemi zawłaszczonej przez wielkich właścicieli ziemskich[1]. Jego słowa początkowo spotkały się z nikłym odzewem, jednak stopniowo zyskiwał zwolenników, wśród których byli i rewolucjoniści Emiliano Zapata i Pancho Villa. W 1911 Diaz został zmuszony do ustąpienia ze stanowiska i udał się na wygnanie, a Madero wybrano prezydentem Meksyku[1].
Jako prezydent nie był w stanie poradzić sobie z konfliktem interesów, jaki zaistniał między popierającymi go grupami społecznymi. Pierwsi zbuntowali się chłopi, niektóre jego reformy i posunięcia nie podobały się także w kręgach wojskowych. 18 lutego 1913 został obalony przez Victoriano Huertę, cztery dni później zamordowano go na jego rozkaz.
Upamiętnienie
Jego wizerunek umieszczony był na licznych meksykańskich monetach w tym na:
- srebrnej monecie okolicznościowej o nominale 10 peso wybitej w 1960 roku z okazji 150. rocznicy wojny o niepodległość Meksyku[2];
- obiegowej monecie o nominale 20 centavo bitej w latach 1974-1983[3];
- srebrnej monecie kolekcjonerskiej o nominale 500 peso oraz okolicznościowej monecie o nominale 200 peso wybitych w 1985 roku z okazji 75. rocznicy wybuchu rewolucji meksykańskiej[4][5];
- obiegowej monecie o nominale 500 peso bitej w latach 1986-1992[6];
- okolicznościowej monecie o nominale 5 peso wybitej w 2010 roku z okazji dwusetnej rocznicy niepodległości Meksyku[7].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d Palmer 1998 ↓, s. 261.
- ↑ Meksyk 10 peso, 1960 – 150 rocznica – Wojna o niepodległość. ucoin.net. [dostęp 2024-06-07].
- ↑ Meksyk 20 centavo, 1974-1983. ucoin.net. [dostęp 2024-06-07].
- ↑ Meksyk 500 peso, 1985 – 75 rocznica – Rewolucja 1910. ucoin.net. [dostęp 2024-06-07].
- ↑ Meksyk 200 peso, 1985 – 75 rocznica – Rewolucja 1910. ucoin.net. [dostęp 2024-06-07].
- ↑ Meksyk 500 peso, 1986-1992. ucoin.net. [dostęp 2024-06-07].
- ↑ Meksyk 5 peso, 2010 – Francisco I. Madero. ucoin.net. [dostęp 2024-06-07].
Bibliografia
- Alan Palmer: Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Magnum, 1998. ISBN 83-85852-28-X.
- p
- d
- e
- PWN: 3935884
- Britannica: biography/Francisco-Madero
- Universalis: francisco-madero
- БРЭ: 2154850
- NE.se: francisco-madero
- SNL: Francisco_Madero
- VLE: francisco-indalecio-madero
- Catalana: 0039039
- DSDE: Francisco_Indalecto_Madero
- Hrvatska enciklopedija: 37921