Gazelopka
| Eudorcas | |||
| Fitzinger, 1869[1] | |||
 Gazelopka sawannowa (Eudorcas thomsonii) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | parzystokopytne | ||
| Podrząd | przeżuwacze | ||
| Infrarząd | Pecora | ||
| Rodzina | wołowate | ||
| Podrodzina | antylopy | ||
| Plemię | Antilopini | ||
| Rodzaj | gazelopka | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Gazella laevipes Sundevall, 1847 (= Gazella rufifrons J.E. Gray, 1846) | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Gazelopka[3] (Eudorcas) – rodzaj ssaków z podrodziny antylop (Antilopinae) w obrębie rodziny wołowatych (Bovidae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce[4][5][6].
Morfologia
Długość ciała 89–108 cm, ogona 19–24 cm, wysokość w kłębie 58–78 cm; masa ciała 14,5–28 kg[5][7].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1869 roku austriacki zoolog Leopold Fitzinger w artykule poświęconym antylopom opublikowanym na łamach Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (oznaczenie monotypowe) gazelopkę rudoczelną (E. rufifrons).
Etymologia
- Eudorcas: gr. ευ eu ‘dobry, typowy’; δορκας dorkas ‘gazela’[8].
- Korin: rodzima nazwa antylopy używana w Senegalu[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Gazella riififrons J.E. Gray, 1846.
Podział systematyczny
W zależności od ujęcia systematycznego do rodzaju zalicza się 5[10][7] lub 6 (wyodrębniony z E. thomsonii – E. nasalis)[5][4] współczesnych gatunków; tutaj klasyfikacja za Mammals Diversity Database i All the Mammals of the World (2023)[10][7]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[3] | Podgatunki[5][4][7] | Rozmieszczenie geograficzne[5][4][7] | Podstawowe wymiary[5][7][a] | Status IUCN[11] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | Eudorcas rufifrons | (J.E. Gray, 1846) | gazelopka rudoczelna | gatunek monotypowy | Mauretania i Senegal na wschód do rzeki Nil Biały i i przez rzekę Nil od Malakal na północ do Kassai w północno-wschodnim Sudanie | DC: 98–108 cm DO: 20–24 cm MC: 25–28 kg | VU |
 | Eudorcas rufina | (O. Thomas, 1894) | gazelopka rdzawa | gatunek monotypowy | znany tylko z trzech okazów kupionych na targu w Algierze i Oranie w północnej Algierii w 1880 roku | brak danych | NE [b] |
 | Eudorcas tilonura | (Heuglin, 1869) | gazelopka nubijska | gatunek monotypowy | Sudan (na wsch ód od rzeki Nil), Erytrea (na północ od rzeki Tekkezje aż do rzeki Bogos) oraz skrajnie północno-zachodnia Etiopia | DC: 55–98 cm DO: 25–29 cm MC: 22–25 kg | EN |
 | Eudorcas albonotata | (Rothschild, 1903) | gazelopka sudańska | gatunek monotypowy | Sudan Południowy (na wschód od prowincji Nil Biały, od granicy z Ugandą na północ do rzeki Veveno, na wschód od Bor; mała izolowana populacja w Ket (około 8° N) | DC: brak danych DO: brak danych MC: 23–27 kg | LC |
 | Eudorcas thomsonii | (Günther, 1884) | gazelopka sawannowa | [2 podgatunki | na wschód od Wielkich Rowów Afrykańskich w Kenii i Tanzanii, na południowy zachód przez Serengeti i Aruszę do jeziora Eyasi, równin Wembere i Shinyangi | DC: 89–107 cm DO: 19–26 cm MC: 14–24 kg | LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony, EN – gatunek zagrożony; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b L. Fitzinger. Die Gattungen der Familie der Antilopen (Antilopae), nach ihrer natürlichen Verwandtschaft. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 59, s. 159, 1869. Wien. (niem.).
- ↑ J.E. Gray: Catalogue of ruminant Mammalia (Pecora, Linnaeus) in the British Museum. London: British Museum, 1872, s. 39. (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 178. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 340. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d e f C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman, W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 648–649. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Eudorcas. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-30]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 609. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 275.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 359.
- ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-02]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-26]. (ang.).
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- Britannica: topic/Eudorcas
