Gorysz błotny

Gorysz błotny

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	gorysz
Gatunek	gorysz błotny
Nazwa systematyczna
Peucedanum palustre (L.) Moench Methodus (Moench) 82. 1794
Multimedia w Wikimedia Commons

Gorysz błotny (Peucedanum palustre (L.) Moench) – gatunek byliny z rodziny selerowatych.

Zasięg gatunku obejmuje Europę, od Francji i Wysp Brytyjskich na wschód, oraz północno-zachodnią Azję po środkową Syberię na wschodzie. Na południu sięga do Włoch, Półwyspu Bałkańskiego (w Bułgarii wymarł), Ukrainy i południowej Rosji^[3].

W Polsce jest rozpowszechniony na niżu, rzadki w Sudetach i bardzo rzadki w Karpatach i na Pogórzu Karpackim^[4].

Pokrój

Niemal całkiem naga roślina zielna, pęd nadziemny wyrasta z wrzecionowatego kłącza pozbawionego tuniki ze starych liści^[5].

Łodyga

Osiąga wysokość 50–150 cm, nie rozgałęzia się lub rozgałęziona w górnej części, jest dęta i kanciasto bruzdowana^[5].

Liście

Dolne są długoogonkowe, z krótkimi pochwami u nasady, o blaszce osiągającej do 40 cm długości i szerokości, w ogólnym zarysie trójkątnej. Jest ona 2–3-krotnie pierzasto podzielona, z odcinkami 1 i 2 rzędu osadzonymi na ogonkach, ale odcinkami ostatniego rzędu siedzącymi, silnie nacinanymi, z łatkami równowąskimi lub lancetowato równowąskimi. Na końcach łatek znajdują się chrząstkowate ostrza. Górne liście osadzone są na wydłużonych, obłonionych i uszkowato wyciągniętych pochwach liściowych. Ich blaszki są znacznie mniejsze i słabiej podzielone. Liście są nagie z wyjątkiem nerwów i brzegów, które są nieco szorstkie^[5].

Kwiaty

Zebrane w baldaszki, a te w liczbie 15–30^[5] w duże i płaskie^[6] baldachy złożone^[5]. Szypuły w obrębie baldachu i szypułki w baldaszkach są owłosione. Pokrywy i pokrywki są liczne, lancetowate, są obłonione, mają szorstkie brzegi^[5][6] i są odgięte w dół^[6]. Ząbki kielicha są krótkie i szerokie. Płatki korony osiągają do 1,5 mm długości, są białe, okrągłe lub odwrotnie sercowate, na szczycie wycięte, z łatką zagiętą do środka kwiatu^[5].

Owoce

Szeroko eliptyczne rozłupnie, osiągające do 5,5 mm długości i 4 mm szerokości. Mają trzy tępe i szerokie żebra grzbietowe i dwa oskrzydlone żebra brzeżne. Na szczycie z płaskim krążkiem miodnikowym i dłuższymi od niego dwiema szyjkami słupka^[5].

Roślina dwuletnia i bylina^[5], hemikryptofit^[7]. Kwitnie w lipcu i sierpniu^[5].

Występuje na torfowiskach, mokrych łąkach, w wilgotnych i bagiennych zaroślach i lasach oraz na brzegach wód^[5]. Gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Magnocaricion^[8].

Liczba chromosomów 2n= 22^[7].