Kasztan amerykański
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | |||
Rząd | bukowce | ||
Rodzina | bukowate | ||
Rodzaj | kasztan | ||
Gatunek | kasztan amerykański | ||
Nazwa systematyczna | |||
Castanea dentata (Marshall) Borkh. Theor. prakt. Handb. Forstbot. 1:741. 1800[3] | |||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
Zasięg | |||
| |||
|
Kasztan amerykański, kasztan zębaty (Castanea dentata (Marshall) Borkh.) – gatunek drzew z rodziny bukowatych. Występuje we wschodniej części Ameryki Północnej. W Stanach Zjednoczonych zasięg występowania ciągnie się pasem od Missisipi przez Wirginię Zachodnią po Maine, w Kanadzie spotykany w prowincji Ontario[3].
Morfologia
- Pokrój
- Duże drzewo dorastające do 35 m wysokości. Korona nisko osadzona i silnie rozgałęziona.
- Kora
- Szarobrązowa, ciemna. U starszych roślin spękana[6].
- Liście
- Podłużnie lancetowate, zaostrzone i piłkowane dorastające 25 cm długości.
- Kwiaty
- Kwiaty męskie i żeńskie zebrane razem w żółtych, sterczących kwiatostanach o długości 20 cm[6].
- Owoc
- Ciemnobrązowe, błyszczące orzechy skryte w zielonej, kolczastej okrywie wielkości do 6 cm, która dojrzewając żółknie[6].
Biologia i ekologia
- Rozwój
- Fanerofit. Roślina jednopienna, owadopylna. Kwitnie wczesnym latem[6]. Kasztan amerykański był jednym z najważniejszych drzew dominujących w lasach wschodniej Ameryki Północnej[7]. Liczebność tego gatunku została jednak znacznie zredukowana w pierwszej połowie XX wieku w wyniku inwazji zawleczonego z Chin w końcu XIX wieku grzyba Cryphonectria parasitica[8], wywołującego zgorzel kasztana. Praktycznie wszystkie naturalne populacje pozostają zakażone, tworzy się jednak programy hodowlane mające na celu stworzenie odpornej hybrydy[7].
- Siedlisko
- Preferuje suchsze gleby, rośnie w żyznych lasach liściastych i mieszanych do 1200 m n.p.m.[7]
Zastosowanie
- Roślina ozdobna
- Sadzona w ogrodach botanicznych i arboretach.
- Roślina jadalna
- Drzewo chętnie uprawiane dla smacznych orzechów.
- Roślina lecznicza
- W medycynie ludowej Indian, różne części rośliny stosowano na szereg dolegliwości[7].
- Surowiec drzewny
- Drewno jest lekkie i mocne, było powszechnie stosowane w budownictwie, meblarstwie, oraz przy wykończeniach.
- Inne zastosowania
- Kora zawierająca garbniki była stosowana w garbarstwie[7].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-05] (ang.).
- ↑ a b Castanea dentata. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-05]. (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2013-05-31].
- ↑ Castanea dentata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Tony Russel, Catherine Cutler, Martin Walters: Ilustrowana encyklopedia Drzewa Świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 150. ISBN 97883242-0842-5.
- ↑ a b c d e Flora of North America. [w:] Castanea dentata [on-line]. [dostęp 2013-05-31]. (ang.).
- ↑ Cryphonectria parasitica. EPPO quarantine pest. [dostęp 2010-01-11]. (ang.).
Bibliografia
- Słownik roślin użytkowych, Z. Podbielkowski, PWRiL, Warszawa, 1985, ISBN 83-09-00256-4.
- Britannica: plant/American-chestnut
Identyfikatory zewnętrzne:
- EoL: 1148514
- Flora of North America: 233500325
- GBIF: 5333230
- identyfikator iNaturalist: 49186
- IPNI: 295320-1
- ITIS: 19454
- NCBI: 134033
- Plant Finder: 280744
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-34965
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:295320-1
- identyfikator Tropicos: 13100209
- USDA PLANTS: CADE12
- CoL: RNSR