Mastrycht
System | Oddział | Piętro | Wiek (mln lat) |
---|---|---|---|
Paleogen | Paleocen | Dan | młodsze |
Kreda | Górna | Mastrycht | 66,0–72,1 |
Kampan | 72,1–83,6 | ||
Santon | 83,6–86,3 | ||
Koniak | 86,3–89,8 | ||
Turon | 89,8–93,9 | ||
Cenoman | 93,9–100,5 | ||
Dolna | Alb | 100,5–113,0 | |
Apt | 113,0–125,0 | ||
Barrem | 125,0–129,4 | ||
Hoteryw | 129,4–132,9 | ||
Walanżyn | 132,9–139,8 | ||
Berrias | 139,8–145,0 | ||
Jura | Górna | Tyton | starsze |
Podział według IUGS, luty 2017 |
Mastrycht (ang. Maastrichtian)
- w sensie geochronologicznym – szósty, najmłodszy, wiek późnej kredy, trwający około 6,1 milionów lat (od 72,1 ± 0,2 do 66,0 mln lat temu). Mastrycht jest młodszy od kampanu a starszy od danu (paleocen).
- w sensie chronostratygraficznym – szóste, najwyższe, piętro górnej kredy, wyższe od kampanu a niższe od danu.
Stratotyp dolnej granicy mastrychtu znajduje się w Tercis les Bains nad rzeką Adour (Landes, Francja). Granica opiera się na pierwszym wystąpieniu amonita Pachydiscus neubergicus (Hauer, 1858).
Nazwa pochodzi od miasta Maastricht w Limburgii (Holandia).
Był to ostatni okres, w którym żyły nieptasie dinozaury, pterozaury, plezjozaury i mozazaury.
Fauna kręgowa
Ssaki mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| Montana | Jeden z największych mezozoicznych ssaków. | ||
Montana | Uważany za najwcześniejszego przedstawiciela naczelnych lub Primatomorpha | |||
Mongolia |
Ptaki mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| Rodzaj ptaków spokrewnionych ze współczesnymi kaczkami i gęsiami. Znaleziony w formacji Hornerstone w New Jersey. Starszy z dwóch znanych gatunków Anatalavis. Młodszy, z wczesnego eocenu Londynu, nosi nazwę A. oxfordi. | |||
| Rodzaj drapieżnego ptaka. Obejmuje dwa gatunki, oba występujące w mastrychcie. Gatunek typowy, Avisaurus archibaldi, został odkryty w formacji Hell Creek w stanie Montana. | |||
| Monotypowy rodzaj nielotnego uzębionego morskiego ptaka, spokrewniony z hesperornisem. Był to duży ptak (ponad 1,5 m długości) żyjący w płytkich wodach na terenach dzisiejszej północnej Kanady. | |||
| Przedstawiciel siewkowych z formacji Lance Creek. Jego relacje ewolucyjne są niejasne. Znany jedynie z niekompletnej kości kruczej C. major jest jedynym znanym gatunkiem z rodzaju Ceramornis. | |||
| Rodzaj siewkowatych z formacji Lance Creek w stanie Wyoming. | |||
| Rodzaj ptaka drapieżnego odkryty w Argentynie. Prawdopodobnie spokrewniony z Avisaurus. Metrowej długości przypominający orła drapieżca, jedyny znany gatunek rodzaju to Enantiornis leali. | |||
| Rodzaj dużych nielotów podobnych do bezgrzebieniowych. Jaja przypisywane wcześniej tytanozaurom mogą w rzeczywistości należeć do przedstawicieli Gargantuavis. Znany z terenów dzisiejszej Francji Gargantuavis philoinos jest jedynym znanym gatunkiem rodzaju. | |||
| ||||
Duży wodny nurkujący ptak z zębami, szczątkowymi skrzydłami i płatowatymi palcami. Odkryty w Kansas przez Marsha podczas wojny o kości. | ||||
| Stosunkowo prymitywny rodzaj spokrewniony z hesperornisem. Ten uzębiony nielotny ptak żył w wodach słodkich, w przeciwieństwie do swych krewnych. Jedyny znany gatunek rodzaju to Judinornis nogontsavensis. Żył w estuariach i rzekach gór formacji Nemegt w Mongolii. | |||
| ||||
| Rodzaj ptaka brodzącego o niepewnej pozycji systematycznej, przypominał wielkością i budową nóg współczesnego kulika. Jedyny znany gatunek, żył w Argentynie | |||
| Ptak morski z Chile. Miał śródstopie ptaka nurkującego z pomocą nóg, ale jego pokrewieństwo jest nieznane. Jedyny znany gatunek żył na granicy kampanu i mastrychtu. | |||
| ||||
| ||||
| Rodzaj ptaków z formacji Lance Creek spokrewniony z hesperornisem. Typowy (i jedyny znany gatunek) otrzymał epitet na cześć doktora Alexandra F. Skutcha. Odkryte szczątki obejmują tylko prawą kość kwadratową i fragmenty szkieletu pozaczaszkowego. | |||
| ||||
| ||||
| Krewny współczesnych kaczek i gęsi. Jedyny znany gatunek rodzaju, Vegavis iaai, jest znany ze skamieniałości jednego osobnika odkrytych na Antarktydzie. |
†Teropody (nie-ptasie)
†Nie-ptasie teropody mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| Formacja Allen?, Formacja Anacleto?, Argentyna | Dwunożny drapieżnik osiągający prawdopodobnie 7–9 m długości; znany jedynie z jednej niekompletnej czaszki | ||
| Formacja Nemegt, Mongolia | Dromeozauryd, osiągający prawdopodobnie około 2,5 m długości, wyróżniający się stosunkowo małymi pazurami na drugich palcach stóp. | ||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| Słabo poznany rodzaj mierzącego około 1,8 m drapieżnika z rodziny troodontów. Jego szczątki odnaleziono w Mongolii. Zawdzięcza swą nazwę „borogom” (ang. „borogoves”) z wiersza Jabberwocky Lewisa Carrolla. Znany jedynie z niekompletnych kończyn przednich. | |||
| Dawniej uważany za wielką sowę. Jego nazwa znaczy „zły wolnostop”. Znaleziony w Transylwanii, aluzja do hrabiego Drakuli może być zamierzona. | |||
| Duży, mierzący około 10 m długości drapieżnik, żyjący na terenie dzisiejszej Argentyny. Carnotaurus cechował się krótkim pyskiem, niewielkimi różkami nad oczami i bardzo krótkimi kończynami przednimi. Znany z jednego kompletnego szkieletu oraz odcisków skóry dowodzących, że nie był opierzony. | |||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| Może być młodym osobnikiem Tyrannosaurus lub innego rodzaju Tyrannosauridae[1]. | |||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
Formacja Nanxiong, Chiny | ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
|
†Zauropody mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| ||||
| ||||
Bruhathkayosaurus mógł być największym dinozaurem. | ||||
| ||||
| Grès à Reptiles, Francja; Hiszpania | |||
| Indie | |||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
|
†Ceratopsy mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| | |||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| USA |
†Pachycefalozaury mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
|
†Ornitopody mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
|
†Ankylozaury mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| Potwierdzone | Największy ankylozaur | ||
Kampan do mastrychtu | Formacja Horseshoe Canyon, Alberta, Kanada | Masywny nodozaur mierzący około 6,6 m długości i 2 m wysokości. Miał małe, nierówne kostne płytki na grzbiecie i głowie oraz ostre kolce na grzbiecie i ogonie. Cztery największe kolce wyrastały z ramion po każdej stronie, dwa z nich dzieliły się u niektórych gatunków na części. Widziana z góry czaszka miała kształt gruszki. | ||
| ||||
| ||||
|
†Pterozaury mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| Formacja Densus-Ciula, Rumunia, jeden z największych znanych pterozaurów (rozpiętość skrzydeł ok. 12 m) | |||
| Ameryka Północna | |||
| Ameryka Północna, jeden z największych znanych pterozaurów (rozpiętość skrzydeł ok. 10 m) |
Krokodyle mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
†Plezjozaury mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
Nowa Zelandia | Formacja Conway | elasmosaur | ||
| ||||
Angola | Formacja Mocuio | |||
| ||||
Łuskonośne mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| Mozazaur | |||
Mozazaur | ||||
| Mozazaur | |||
| Mozazaur | |||
| Mozazaur | |||
| Mozazaur | |||
| Mozazaur | |||
| Mozazaur | |||
| Wąż | |||
| Mozazaur | |||
| Mozazaur | |||
| Mozazaur | |||
| Mozazaur | |||
| Mozazaur | |||
| Mozazaur | |||
Mozazaur |
Żółwie mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| ||||
| ||||
| Gatunek żółwia morskiego z Kansas uznany mylnie za hadrozaura przez E. D. Cope'a. Jedyny znany obecnie gatunek Pneumatoarthrus. |
Płazy mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
|
| |||
| |
Ryby kostnoszkieletowe mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
|
Ryby chrzęstnoszkieletowe mastrychtu | ||||
---|---|---|---|---|
Takson | Występowanie | Miejsce | Opis | Grafika |
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
Flora
Zobacz też
Zobacz hasło mastrycht w Wikisłowniku |
- tabela stratygraficzna
- kreda
- senon
- wymieranie kredowe
Przypisy
- ↑ Henderson (2005). „Nano No More: The death of the pygmy tyrant.” In „The origin, systematics, and paleobiology of Tyrannosauridae”, a symposium hosted jointly by Burpee Museum of Natural History and Northern Illinois University.
Bibliografia
- International Commission on Stratigraphy (ang.)
- p
- d
- e
| |
Hadeik (4,567 – 4,0 mld lat temu) | |
---|---|
Archaik (4,0 – 2,5 mld lat temu) |
|
Proterozoik (2,5 mld lat temu – 538,8 mln lat temu) |
|
- Poziomo zaznaczono ery; W lewych kolumnach znajdują się okresy; prawa kolumna: pogrubionym tekstem zaznaczone są epoki; zwykłym tekstem zaznaczone są wieki
Kambr (538,8 – 485,4 mln lat temu) |
|
---|---|
Ordowik (485,4 – 443,8 mln lat temu) |
|
Sylur (443,8 – 419,2 mln lat temu) |
|
Dewon (419,2 – 358,9 mln lat temu) |
|
Karbon (358,9 – 298,9 mln lat temu) |
|
Perm (298,9 – 251,9 mln lat temu) |
|
Trias (251,9 – 201,3 mln lat temu) |
|
---|---|
Jura (201,4 – 145,0 mln lat temu) |
|
Kreda (145,0 – 66 mln lat temu) |
|
Paleogen (66 – 23,03 mln lat temu) |
|
---|---|
Neogen (23,03 – 2,58 mln lat temu) |
|
Czwartorzęd (2,58 mln lat temu – dziś) |
|
- Źródło: International Stratigraphic Chart, Międzynarodowa Komisja Stratygrafii, dostęp 22 maja 2023.
- Britannica: science/Maastrichtian-Stage
- ЕСУ: 60172
- Catalana: 0038848