Portret Juliusza II

Portret Juliusza II

Autor	Rafael Santi
Data powstania	1511 – 1512
Medium	olej na desce
Wymiary	108 × 80,7 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	National Gallery w Londynie
Multimedia w Wikimedia Commons

Portret Juliusza II – obraz renesansowego malarza Rafaela Santiego namalowany w latach 1511–1512.

Obraz został namalowany na zlecenie papieża Juliusza II. Po jego śmierci portret wraz z innym obrazem Rafaela przedstawiającym Madonnę, został wystawiony w kościele Santa Maria del Popolo w Rzymie. Tam widział go biograf Rafaela Giorgio Vasari. W 1591 roku obraz trafił do zbiorów Scipiona Borghesea, a następnie do kolekcji angielskiej Johna Juliusa Angersteina. W 1824 roku został zakupiony przez National Gallery w Londynie.

Obraz przedstawia papieża Juliusza II siedzącego na fotelu. Na jego twarzy Santi wiernie odtworzył rysy starego, zmęczonego, i zamyślonego człowieka. Broda papieża została zapuszczona na znak upokorzenia w latach 1511–1512 po tym, jak podczas jednej z kampanii wojskowej utracił miasto Bolonię. Zarost zgolił w 1512 roku. Ten fakt z życia papieża pozwala na określenie daty powstania dzieła. Biała broda kontrastuje z czerwonym tłem i zieloną kotarą. W prawej ręce papież trzyma arystokratyczną batystową chustę, a jego ozdobiona dłoń jest zrelaksowana. Lewa dłoń silnie zaciska poręcz fotela. Juliusz II znany był ze zmienności charakteru, z wybuchowości i gwałtowności, a zarazem z umiłowania do sztuki i architektury. Zmienne cechy papieża Rafael ujął właśnie w symbolice dłoni. Juliusz II siedzi na fotelu wykończonym dwoma żołędziami z brązu, które były osobistym godłem papieża^[1].

Santiemu przypisuje się trzy obrazy – portrety papieża Juliusza II. Prócz tego w londyńskiej galerii, dwa pozostałe znajdują się w Galerii Uffizi (wł. Galleria degli Uffizi) i w Pałacu Pitti (wł. Palazzo Pitti) we Florencji. Oryginalność tych dwóch obrazów jest kwestionowana. Obraz z Uffizi jest prawdopodobnie autorstwa Tycjana. Oryginalność dzieła z galerii londyńskiej została potwierdzona m.in. przez brytyjskiego historyka Cecila Goulda. W 1969 roku podczas prac oczyszczających, odkryto zmianę dokonaną przez malarza na zielonej zasłonie, na której znajdują się ledwo widoczne wzory z kluczy papieskich i potrójnych koron. Wzory te były pierwotnie pomalowane w kolorze złotym. Santi zamalował je, przez co uznaje się go dziś za oryginał.

• A. Auf de Heyde, National Gallery London, wyd. HPS, 2007, ISBN 978-83-60688-44-1.