Przewiercień cienki
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | astropodobne | ||
Rząd | selerowce | ||
Rodzina | selerowate | ||
Rodzaj | przewiercień | ||
Gatunek | przewiercień cienki | ||
Nazwa systematyczna | |||
Bupleurum tenuissimum L. Sp. Pl. 1: 238. 1753 | |||
| |||
|
Przewiercień cienki (Bupleurum tenuissimum L.) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w północno-zachodniej Afryce (od Maroka po Tunezję) oraz w południowej i środkowej Europie od Portugalii na zachodzie po Kaukaz i Azję Mniejszą na wschodzie. Północna granica zasięgu sięga do Wielkiej Brytanii, Danii, Szwecji, Polski i Ukrainy[3].
W Polsce rośnie tylko w Niecce Nidziańskiej na trzech współczesnych stanowiskach: Szczerbaków, Gadawa i Solec-Zdrój[4]. Podawany był z wydm nadmorskich na wyspie Uznam i z okolic Jarosławca, poza tym z okolic Nowogrodu Bobrzańskiego[5].
Morfologia
- Pokrój
- Sinawozielona roślina zielna z cienkim, wrzecionowatym korzeniem. Łodyga osiąga od 10 do 75 cm wysokości, rozgałęzia się od nasady, może być obła lub kanciasta[5].
- Liście
- Równowąskie lub równowąsko lancetowate; osiągają 2–5 cm długości i 1–4 mm szerokości. Dolne zwężone są w krótkie ogonki, górne są siedzące. Wiązki przewodzące są prawie równoległe i jest ich od 3 do 9[5].
- Kwiaty
- Zebrane po 3–5 w baldaszki, a te po 1–6 w baldachy złożone. Pokrywy i pokrywki są 3–5-listkowe, równowąskie do lancetowatych, 3-nerwowe. Płatki korony drobne – do 0,5 mm długości, są półkoliste lub nieco wydłużone, żółtawozielone lub czerwonawożółtawe[5].
- Owoce
- Jajowate lub jajowato kulistawe rozłupnie o długości do 0,5 mm. Pokryte podłużnymi, ostrymi i falistymi żebrami, poza tym brodawkowane[5].
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna, halofit. Rośnie przy słonych źródłach, na słonych łąkach i na wydmach nadmorskich. Kwitnie od sierpnia do listopada[5].
Zagrożenia i ochrona
Kategorie zagrożenia gatunku:
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)[6]: E (wymierający, krytycznie zagrożony); 2016: CR (krytycznie zagrożony)[7]
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin: CR (critical, krytycznie zagrożony)[8]
Od 2014 r. roślina podlega w Polsce ochronie gatunkowej[9].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
- ↑ Bupleurum tenuissimum L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-10] .
- ↑ R. Olaczek 2001. Przewiercień cienki. s. 269-271. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
- ↑ a b c d e f MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 49-50 .
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin Dz.U. z 2014 r. poz. 1409.
- BioLib: 40269
- EoL: 5042185
- EUNIS: 151364
- FloraWeb: 959
- GBIF: 3635987
- identyfikator iNaturalist: 359482
- IPNI: 839434-1
- NCBI: 199755
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2687223
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:839434-1
- Tela Botanica: 75005
- identyfikator Tropicos: 1702518
- CoL: NVXD