Turzyca Buxbauma
Turzyca Buxbauma (2) i t. tęga (1) | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||
Rząd | wiechlinowce | ||
Rodzina | ciborowate | ||
Rodzaj | turzyca | ||
Gatunek | Turzyca Buxbauma | ||
Nazwa systematyczna | |||
Carex buxbaumii Wahlenb. Kongl. Vetensk. Acad. Nya Handl. 24: 163 (1803)[3] | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
najmniejszej troski | |||
|
Turzyca Buxbauma (Carex buxbaumii Wahlenb.) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych. Jako gatunek rodzimy występuje w strefie umiarkowanej półkuli północnej, jako antropofit także w Australii i na Tasmanii[3]. W Polsce występuje częściej na południu, na północy na bardzo rozproszonych stanowiskach[5].
Morfologia
- Łodyga
- Wzniesiona, górą szorstka, o wysokości (wraz z kwiatostanem) 30–60 cm. Czerwonoczarne pochwy u nasady łodygi są sieciowato postrzępione. Roślina wytwarza pełzające rozłogi.
- Liście
- Sine, krótsze od łodygi, o szerokości 2–3 mm. Najniższa podsadka ma większą długość od całego kwiatostanu. Niesymetryczne przysadki są purpurowoczarne z jasną kreską na grzbiecie.
- Kwiaty
- Zebrane w kilka kłosów. Wszystkie kłosy wyrastają na szypułkach do 1 cm długości i są wzniesione. Maczugowaty kłos szczytowy ma szerokość 5–10 mm i jest to kłos obupłciowy; w górnej części ma kwiaty żeńskie, u podstawy liczne kwiaty męskie. Pozostałe kłosy, w liczbie 2–3, wyjątkowo 4, to kłosy żeńskie. Są one krótkie i jednakowej wielkości (mają grubość 5–8 mm), co najwyżej dolny jest nieco dłuższy. Pęcherzyki mają długość do 3–4,5 mm i szerokość 2–2,5 mm i zakończone są bardzo krótkim dzióbkiem z dwoma niewyraźnymi ząbkami, Przy dużym powiększeniu na ich powierzchni można dostrzec walcowate brodaweczki. Słupki z trzema znamionami.
Biologia i ekologia
Bylina, geofit. Kwitnie od maja do czerwca. Nasiona są rozsiewane przez wiatr i wodę. Występuje na łąkach i moczarach. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Magnocaricion i zespołu (Ass.) Caricetum buxbaumii[6]. Liczba chromosomów 2n= 74, 100[7].
Zmienność
Tworzy mieszańce z turzycą sztywną (Carex elata)[7]
Zagrożenia i ochrona
Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006) jest to gatunek wymierający, krytycznie zagrożony (kategoria zagrożenia E)[8]. Umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii EN – zagrożony[9]. Tę samą kategorię posiada na polskiej czerwonej liście (2016)[10]. Objęty ochroną ścisłą.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).
- ↑ a b Carex buxbaumii Wahlenb., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-28] .
- ↑ Carex buxbaumii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 121, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Bibliografia
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- SNL: klubbestarr
- BioLib: 42291
- EoL: 1124790
- EUNIS: 187932
- Flora of North America: 242357098
- FloraWeb: 1179
- GBIF: 2724284
- identyfikator iNaturalist: 76021
- IPNI: 2989901-1
- ITIS: 39452
- NCBI: 241202
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-225215
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:30070684-2
- Tela Botanica: 75027
- identyfikator Tropicos: 9900134
- USDA PLANTS: CABU6
- CoL: R8GK