Tytus Karlikowski
 Tytus Karlikowski w latach 60. | |||
| Data i miejsce urodzenia | 3 stycznia 1927 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 3 lipca 2019 | ||
| Zawód, zajęcie | specjalista inż. środowiska, ochrony przeciwpożarowej lasu i ochrona środowiska | ||
| Narodowość | polska | ||
| Tytuł naukowy | prof. dr hab. inż. | ||
| Rodzice | Roman i Maria | ||
| Małżeństwo | Anna Kucharska | ||
| Odznaczenia | |||
                | |||
| |||
Tytus Karlikowski, ps. Wąż, Tytus[1] (ur. 3 stycznia 1927 w Łęczycy, zm. 3 lipca 2019 w Warszawie[2][3]) – polski działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej, członek Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, prof. dr hab. inż., specjalista w zakresie inżynierii środowiska, ochrony przeciwpożarowej lasu oraz ochrony środowiska, działacz kombatancki, przewodniczący Środowiska Żołnierzy Batalionu Armii Krajowej „Zośka” i Komitetu Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”.
Życiorys
Syn Romana i Marii. Przed wybuchem II wojny światowej działał w harcerstwie. Zdołał ukończyć szkołę powszechną i w czerwcu 1939 r. zdał egzamin wstępny do Państwowego Gimnazjum i Liceum Męskiego im. Tadeusza Reytana w Warszawie[4].
Podczas kampanii wrześniowej brał udział w obronie stolicy w ramach Wojennego Pogotowia Harcerzy. W listopadzie 1939 r. rozpoczął naukę na tajnych kompletach w Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Reytana[4] i należał do konspiracyjnej drużyny harcerskiej tej szkoły[5], 1 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Romualda Traugutta „Czarna Jedynka”[6]. Od lutego 1940 r. w konspiracji, następnie członek Szarych Szeregów. W 1943 r. uzyskał w ramach tajnych kompletów tzw. małą maturę i od września tego roku uczęszczał na tajne komplety w Liceum im. Stefana Batorego[4]. W 1943 r. zawyżył swój wiek o trzy lata, by móc wstąpić do Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Brał udział w akcjach bojowych: Meksyk II, Meksyk III i Meksyk IV, a w dniu 26 września 1943 r. w akcji „Wilanów”. Od września po reorganizacji Grup Szturmowych członek batalionu „Zośka”.
W dniu wybuchu powstania warszawskiego 1 sierpnia 1944 został odcięty na terenie Śródmieścia i nie dotarł na miejsce koncentracji swojego batalionu. W dniach 1–5 sierpnia brał udział w walkach w ramach batalionu „Kiliński” AK, między innymi w próbie zdobycia budynku PAST-y. Następnie po dołączeniu do rodzimego batalionu brał udział w walkach na terenie Woli. 11 sierpnia został poważnie ranny w wyniku wybuchu i wyłączony z dalszej walki.
W 1951 ukończył studia na Wydziale Leśnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, uzyskał tytuł magistra inżyniera nauk leśnych i zaangażował się w pracę naukową[4]. Był prekursorem między innymi metody prognozowania pożarów lasów oraz inicjatorem wykorzystania samolotów w kompleksowym gaszeniu ich pożarów, a także autorem programów profilaktyki przeciwpożarowej lasów. Piastował między innymi funkcję przewodniczącego Working Group for Forest Fire przy ONZ w Genewie (1981–1987), a także prof. Instytutu Badawczego Leśnictwa (IBL) i kierownika Katedry Profilaktyki Pożarniczej w Szkole Głównej Służby Pożarniczej (SGSP) w Warszawie (1982–1987). Był również członkiem honorowym PAN.
Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A16-5-2)[7].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (10 września 2004)[8]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (18 marca 1997)[9]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1984)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1975)
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1972)
- Krzyż z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości I klasy (31 lipca 2014)[10][11]
- Krzyż Walecznych (1968)
- Medal Wojska (dwukrotnie – 1948)
- Złoty Krzyż Zasługi (1965)
- Krzyż Partyzancki (1959)
- Warszawski Krzyż Powstańczy (1981)[12]
- Krzyż Armii Krajowej (1984)
- Medal za Warszawę 1939–1945 (1948)
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1948)
- Medal „Pro Patria” – za szczególne zasługi w kultywowaniu pamięci o walce o niepodległość Ojczyzny (2012)[13]
- Rozeta z Mieczami Krzyża „Za Zasługi dla ZHP” (1979)
- Złoty Kordelas Leśnika Polskiego – w uznaniu zasług za szczególne zasługi dla leśnictwa (2013)[14]
Przypisy
- ↑ Prof. dr hab. Tytus Karlikowski – nekrolog. nekrologi.wyborcza.pl. [dostęp 2021-04-06].
- ↑ OlgaO. Łozińska OlgaO., Zmarł prof. Tytus Karlikowski ps. Tytus – powstaniec warszawski z Batalionu „Zośka” [online], dzieje.pl, 3 lipca 2019 [dostęp 2019-07-03] (pol.).
- ↑ Zmarł powstaniec z Batalionu „Zośka”. „Tytus” miał 92 lata [online], TVN Warszawa, 3 lipca 2019 [dostęp 2019-07-03] .
- ↑ a b c d Tytus Józef Karlikowski. 1944.pl. [dostęp 2019-07-04].
- ↑ Wspomnienia więźniów Pawiaka. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza. Polska Akademia Nauk. Instytut Historii. Zakład Historii Polski w II Wojnie Światowej, 1964, s. 215.
- ↑ Jan Świątecki: Gimnazjum i Liceum im. T. Rejtana w latach 1937–1945. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2024-04-11].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-27].
- ↑ M.P. z 2005 r. nr 2, poz. 17 „za wybitne zasługi w działalności na rzecz środowisk kombatanckich”.
- ↑ M.P. z 1997 r. nr 32, poz. 308 „za wybitne zasługi dla gospodarki narodowej”.
- ↑ M.P. z 2014 r. poz. 1018 „za wybitne zasługi poniesione w walce z bronią w ręku o suwerenność i niepodległość Państwa Polskiego w latach 1939–1956”.
- ↑ Odznaczenia w 70. rocznicę Powstania Warszawskiego. prezydent.pl. [dostęp 2014-03-27].
- ↑ Lista odznaczonych Warszawskim Krzyżem Powstańczym. „Stolica”. Rok XXXVII, Nr 21 (1794), s. 15, 8 sierpnia 1982. Warszawa: Warszawskie Wyd. Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2024-09-02].
- ↑ Uroczystość wręczenia odznaczeń w Pałacu na Wodzie w warszawskich Łazienkach. udskior.gov.pl. [dostęp 2012-02-19].
- ↑ 50 lat SPOPL. ibles.pl, 11 kwietnia 2013. [dostęp 2017-03-09].
Bibliografia
- Prof. dr hab. inż. Tytus Karlikowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2014-03-27] .
- Tytus Karlikowski. 1944.pl. [dostęp 2014-03-27].
- Człowiek w Polaku. rzeczpospolita.pl. [dostęp 2014-03-27].
- Spotkanie Arsenałowe poświęcone Bohaterom Batalionu Harcerskiego Armii Krajowej „Zośka”. muzeum-niepodleglosci.pl. [dostęp 2014-03-27].
Kontrola autorytatywna (osoba):
Identyfikatory zewnętrzne:
- identyfikator osoby w serwisie „Nauka Polska”: 22359
