Województwo ciechanowskie
| Ten artykuł od 2011-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Ten artykuł dotyczy województwa ciechanowskiego w latach 1975–1998. Zobacz też: województwo ciechanowskie (1793). |
| ||||
1975–1998 | ||||
Państwo | Polska | |||
---|---|---|---|---|
Data powstania | 1 czerwca 1975 | |||
Data likwidacji | 31 grudnia 1998 | |||
Siedziba wojewody i sejmiku | ||||
Powierzchnia | 6362 km² | |||
Populacja (1998) • liczba ludności |
| |||
• gęstość | 68,8 os./km² | |||
Tablice rejestracyjne | CI, CN, CA | |||
Położenie na mapie Polski |
Województwo ciechanowskie – polskie województwo ze stolicą w Ciechanowie istniejące w latach 1975–1998, jedno z 49 ówcześnie istniejących.
Zasięg terytorialny
Województwo ciechanowskie składało się z dzisiejszych powiatów:
- powiat ciechanowski – w całości
- powiat działdowski – w całości
- powiat makowski – tylko gmina Karniewo
- powiat mławski – w całości
- powiat nowodworski – tylko gmina Nasielsk
- powiat płoński – oprócz gminy Czerwińsk nad Wisłą
- powiat przasnyski – tylko gmina Krasne i gmina Czernice Borowe
- powiat pułtuski – oprócz gminy Obryte i gminy Zatory
- powiat żuromiński – w całości
Po reformie administracyjnej w 1999 roku województwo ciechanowskie zostało podzielone między dwa województwa:
- warmińsko-mazurskie – gminy powiatu działdowskiego
- mazowieckie – oprócz gmin powiatu działdowskiego
Urzędy rejonowe
Na podstawie ustawy z 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej, utworzono na terenie województwa 5 rejonów administracyjnych zrzeszających po kilka lub kilkanaście gmin.
Nr | Gmina | Siedziba | |
---|---|---|---|
Urząd Rejonowy w Ciechanowie | |||
1 | gmina Ciechanów | Ciechanów | |
2 | miasto Ciechanów | Ciechanów | |
3 | gmina Czernice Borowe | Czernice Borowe | |
4 | gmina Glinojeck | Glinojeck | |
5 | gmina Gołymin-Ośrodek | Gołymin-Ośrodek | |
6 | gmina Grudusk | Grudusk | |
7 | gmina Krasne | Krasne (województwo mazowieckie) | |
8 | gmina Ojrzeń | Ojrzeń | |
9 | gmina Opinogóra Górna | Opinogóra Górna | |
10 | gmina Regimin | Regimin | |
11 | gmina Sońsk | Sońsk | |
Urząd Rejonowy w Działdowie | |||
1 | gmina Działdowo | Działdowo | |
2 | miasto Działdowo | Działdowo | |
3 | gmina Iłowo-Osada | Iłowo-Osada | |
4 | gmina Lidzbark | Lidzbark | |
5 | gmina Lubowidz | Lubowidz | |
6 | gmina Płośnica | Płośnica | |
7 | gmina Rybno | Rybno | |
Urząd Rejonowy w Mławie | |||
1 | gmina Bieżuń | Bieżuń | |
2 | gmina Dzierzgowo | Dzierzgowo | |
3 | gmina Kuczbork-Osada | Kuczbork-Osada | |
4 | gmina Lipowiec Kościelny | Lipowiec Kościelny | |
5 | gmina Lutocin | Lutocin | |
6 | Mława | Mława | |
7 | gmina Radzanów | Radzanów | |
8 | gmina Strzegowo | Strzegowo-Osada | |
9 | gmina Stupsk | Stupsk | |
10 | gmina Szreńsk | Szreńsk | |
11 | gmina Szydłowo | Szydłowo | |
12 | gmina Wieczfnia Kościelna | Wieczfnia Kościelna | |
13 | gmina Wiśniewo | Wiśniewo | |
14 | gmina Żuromin | Żuromin | |
Urząd Rejonowy w Płońsku | |||
1 | gmina Baboszewo | Baboszewo | |
2 | gmina Dzierzążnia | Dzierzążnia | |
3 | gmina Joniec | Joniec | |
4 | gmina Naruszewo | Naruszewo | |
5 | gmina Nowe Miasto | Nowe Miasto | |
6 | gmina Płońsk | Płońsk | |
7 | Płońsk | Płońsk | |
8 | gmina Raciąż | Raciąż | |
9 | Raciąż | Raciąż | |
10 | gmina Siemiątkowo | Siemiątkowo | |
11 | gmina Sochocin | Sochocin | |
12 | gmina Załuski | Załuski | |
Urząd Rejonowy w Pułtusku | |||
1 | gmina Gzy | Gzy | |
2 | gmina Karniewo | Karniewo | |
3 | Nasielsk | Nasielsk | |
4 | gmina Pokrzywnica | Pokrzywnica | |
5 | Pułtusk | Pułtusk | |
6 | gmina Świercze | Świercze | |
7 | gmina Winnica | Winnica |
Demografia
Rok | Liczba mieszkańców |
---|---|
1975 (31 grudnia)[1] | 398,7 tys. |
1976 (31 grudnia)[2] | 399,1 tys. |
1977 (31 grudnia)[3] | 400,3 tys. |
1978 (spis powszechny)[4] | 402 681 |
1978 (31 grudnia)[5] | 402,1 tys. |
1979 (31 grudnia)[6] | 403,5 tys. |
1980 (31 grudnia)[7] | 405,4 tys. |
1983 (31 grudnia)[8] | 413,3 tys. |
1985 (31 grudnia)[9] | 418,1 tys. |
1986[10] | 420,2 tys. |
1987[11] | 422,2 tys. |
1988[12] | 424,1 tys. |
1989 (31 grudnia)[13] | 427 tys. |
1990 (30 czerwca)[14] | 427,7 tys. |
1990 (31 grudnia)[14] | 428,4 tys. |
1991 (31 grudnia)[15] | 429,8 tys. |
1992 (31 grudnia)[16] | 434,4 tys. |
1993 (30 czerwca)[17] | 434,6 tys. |
1994 (31 grudnia)[18] | 436,2 tys. |
1995 (30 czerwca)[19] | 436,5 tys. |
1995 (31 grudnia)[20] | 436,4 tys. |
1997 (31 grudnia)[21] | 436,9 tys. |
Miasta
Ludność 31.12.1998
- Ciechanów – 47 468
- Mława – 30 520
- Płońsk – 23 039
- Działdowo – 21 088
- Pułtusk – 19 129
- Żuromin – 8997
- Lidzbark – 8351
- Nasielsk – 7222
- Raciąż – 4585
- Glinojeck – 3060
- Bieżuń – 1903
Zabytki miast województwa ciechanowskiego
- Zamek w Ciechanowie z XV wieku – ruiny
- Farska Góra – grodzisko z XI (VII) w., na górze neogotycka dzwonnica (1889)
- Kościół farny w Ciechanowie (XVI w.)
- Cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Płońskiej – założony na początku XIX w., z licznymi starymi, zabytkowymi grobami
- Nowy cmentarz żydowski w Ciechanowie – założony pod koniec XIX w.
- Średniowieczny układ urbanistyczny (z rynkiem i trójkątnym placem przedlokacyjnym)
- Kościół poaugustiański (XVI w.) i budynek dawnego klasztoru (XVII w.)
- Ratusz (XIX w.)
- Kościół parafialny pw. św. Trójcy – wybudowany w 1477, pierwotnie gotycki; w latach 1882–1886 powiększony i całkowicie przebudowany w tzw. stylu toskańskim, w niektórych źródłach jego styl jest określany jako eklektyczny. Jedynymi pozostałościami po pierwotnym założeniu gotyckim są: okno w prezbiterium nad ołtarzem, łuk tęczowy oddzielający prezbiterium od nawy głównej i widoczna za ołtarzem bocznym w prawej nawie przypora zewnętrzna znajdująca się obecnie wewnątrz świątyni.
- Ratusz miejski – zbudowany pod koniec XVIII w. Z wieży ratuszowej odgrywany jest codziennie o 12:00 hejnał Mławy.
- Kościół pw. św. Wawrzyńca – 1786 r. na wzgórzu cmentarnym, późnobarokowy z klasycyzującą elewacją frontową.
- „Lelewelówka” – drewniany spichlerz z XVIII w., jedyna pozostałość po zabudowaniach starościńskich, czasami zwyczajowo zwanych zamkiem
- Secesyjne kamienice z początku XX w.
- Pomnik Obrońcom Mławy upamiętniający bitwę pod Mławą w 1939 r.
- Pozycja Mławska – linia polskich fortyfikacji wybudowanych w przeddzień II wojny światowej. W skład obiektu wchodzi 55 schronów żelbetowych, pozostałości budowli ziemno-drewnianych i okopów. Pozycja Mławska była główna areną bitwy po Mławą.
- Więzienie powiatowe wybudowane w 1889 roku, obecnie siedziba oddziału Archiwum Państwowego Miasta Stołecznego Warszawy.
- Hala Targowa z 1912 roku wybudowana według projektu miejskiego architekta Stefana Usakiewcza
- Spichlerz Obywatelski przy ulicy Długiej, wybudowany w latach sześćdziesiątych XIX wieku, obecnie supermarket i dom handlowy
- Park miejski, założony w 1897 roku jako ogród spacerowy, powstał z poszerzenia ogrodu przy cerkwi prawosławnej. Przez mieszczan zwany „Salonem Mławy”. Po II wojnie światowej nazwany imieniem J. Stalina, a od 1956 do 2017 im. Dąbrowszczaków, obecnie im. Józefa Piłsudskiego. W parku znajduje się fontanna wykonana w brązie według projektu Andrzeja Borcza przedstawiająca czterech zdunów, legendarnych założycieli miasta, i Muławę, od której imienia miasto wywodzi swoją nazwę; pomnik Józefa Piłsudskiego; Dąb Niepodległości z tablicą pamiątkową; oraz dawna popówka, jedyna pozostałość po cerkwi, obecnie przychodnia dziecięca.
- Układ urbanistyczny miasta wraz ze znajdującą się na tym terenie zabudową i wylotami ulic,
- Zespół pokarmelicki: Kościół parafialny pw. św. Michała, d. klasztor, mur – XVI, XVIII w., dzwonnica, mur – II poł. XIX w. oraz całe wyposażenie wnętrz,
- Wczesnośredniowieczne grodzisko, pozostałość XI-wiecznego grodu o wymiarach 75x80 metrów, zwanego dawniej Górą Szwedzką lub Górą Łysą, obecnie nazywane Górą Kawałkowskiego ewentualnie Górą Kabana,
- Zespół podworski: dwór, mur – 1 poł. XIX /XX w., oficyna, mur – k. XIX w., budynek gospodarczy, mur, pozostałości parku – koniec XIX w.,
- Więzienie, ob. Areszt Śledczy, ul. Warszawska 49, mur – koniec XIX w.,
- Zespół cmentarza parafialnego: cmentarz rzymskokatolicki – 1779 r., kaplica grobowa małż. Grobickich, mur – 1876 r.
- Dom, ul. Rynek 4a – XIX w.,
- Dom, pl. 15 sierpnia 21, 21a (d. ul. Rynek 21) – XIX w.
- kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego – pierwotnie gotycki (XIV wiek), później zniszczony i odbudowany
- kościół pw. św. Wojciecha
- zamek (XIV wiek)
- ratusz (XVII wiek)
- rynek z zabudową wokół ratusza XVIII-XIX wiek
- dawna bożnica z 1874 roku
- zespół budynków koszarowych (w latach 1939–1945 Obóz koncentracyjny)
- zabytkowe kamienice przy ul. Jagiełły, szkoła (Gimnazjum Nr 1 im. króla Władysława Jagiełły), sąd i więzienie
- budynek szkoły medycznej przy ul. Wolność (dawny szpital) z witrażem św. Katarzyny i tablicą poświęconą Janowi Pawłowi II
- wieża ciśnień i dawna gazownia – obecnie hotel i restauracja.
- wieża Bismarcka
- gotycka Bazylika kolegiacka Zwiastowania NMP z XV wieku, z renesansową przebudową z XVI wieku (kolebkowe sklepienie wykonane w latach 1554–1561). W 1975 roku papież Paweł VI nadał kolegiacie tytuł bazyliki mniejszej
- zamek biskupi usytuowany na brzegu Narwi z XIV-XVI wieku, obecnie Dom Polonii. Właścicielem Domu Polonii jest Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. W murach zamku przebywali m.in.: król Zygmunt Waza, król szwedzki Karol XII, carowie rosyjscy Aleksander I i Aleksander II.
- Kaplica pw. Świętej Marii Magdaleny przy rynku. Pierwotnie odgrywała rolę kościoła parafialnego do czasu zbudowania kolegiaty. W 1944 r. została całkowicie zniszczona, zrekonstruowana w latach 1946–1951
- ratusz z wieżą ratuszową z XVI w (gotycko-renesansowa).
- Kościół św. Krzyża z XVI w., późnogotycki z elementami barokowo-klasycznymi. Wokół świątyni rozciąga się najstarszy pułtuski cmentarz katolicki, z grobowcami z XIX w.
- Kościół św. Józefa z XVII w., poreformacki. Do budynku przylegają budynki dawnego klasztoru Benedyktynów, w których w okresie PRL znajdowało się więzienie.
- zespół klasztorny poreformacki z XVIII wieku
- Kościół św. Wojciecha
- resztki gotyckiej baszty zamkowej z XIV wieku
- kościół ewangelicki z 1828
- założenie urbanistyczne Starego Miasta z lat 1320–1331
- Budynki Szkoły Podstawowej nr 1, Urzędu Miasta, byłej garbarni, rzeźni, gazowni, dworca kolejowego oraz kamieniczki secesyjne z przełomu XIX i XX w.
- kościół św. Wojciecha (neogotycki) z początku XX wieku
- plebania z XVI/XVII wieku
- kościół neogotycki z 1886 roku,
- murowana plebania z lat dwudziestych XX wieku,
- synagoga przy ulicy Kilińskiego
- domy przy ulicach Kilińskiego i Warszawskiej
- park miejski przy ul. Mławskiej – 1 ćw. XX w.,
- cmentarz parafialny rzymskokatolicki – XIX w.,
- cmentarz żydowski – XIX w.,
- grodzisko wczesnośredniowieczne – XII w.
- młyn na Zawodzie
- cukrownia w Zygmuntowie
- Zespół podworski:
- dwór murowany z II poł. XIX w.,
- park krajobrazowy z I poł. XIX w.
- barokowy kościół i pałac z XVIII wieku
- park krajobrazowy z pozostałościami fortyfikacji z XVI wieku
- Synagoga w Bieżuniu
- Muzeum Małego Miasta
- pozostałości domu poety Stefana Gołębiowskiego
- ruiny młyna wodnego na rzece Wkrze
Przypisy
- ↑ Rocznik statystyczny 1976, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1976, s. L .
- ↑ Rocznik statystyczny 1977, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1977, s. XLVI .
- ↑ Rocznik statystyczny 1978, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1978, s. XLVIII .
- ↑ Rocznik Statystyczny Województw 1980, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1980, 24 (s. 84 dokumentu PDF) [zarchiwizowane z adresu 2021-12-30] .
- ↑ Rocznik statystyczny 1979, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1979, s. L .
- ↑ Rocznik statystyczny 1980, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1980, s. LVIII .
- ↑ Rocznik statystyczny województw 1981, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1982, 3 (s. 52 dokumentu PDF) [zarchiwizowane z adresu 2021-05-24] .
- ↑ Encyklopedia powszechna PWN, wyd. trzecie, t. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 600, ISBN 83-01-00003-1 .
- ↑ Encyklopedia powszechna PWN, t. 5 (suplement), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 318 .
- ↑ Świat w przekroju 1988, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1989, s. 270 .
- ↑ Encyklopedia popularna PWN, wyd. dwudzieste trzecie zmienione i uzupełnione, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 142, ISBN 83-01-10416-3 .
- ↑ Świat w przekroju 1991, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 271, ISSN 0137-6799 .
- ↑ Encyklopedia popularna PWN, wyd. dwudzieste pierwsze zmienione i uzupełnione, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 657 .
- ↑ a b Rocznik statystyczny województw 1991, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1991, 15 (s. 76 dokumentu PDF) [zarchiwizowane z adresu 2021-08-30] .
- ↑ Encyklopedia popularna PWN, wyd. dwudzieste trzecie zmienione i uzupełnione, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 657 .
- ↑ Mały rocznik statystyczny 1994, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1994, s. 434 .
- ↑ Mały rocznik statystyczny 1994, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1994, s. 435 .
- ↑ Mały rocznik statystyczny 1996, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1996, s. 447, ISSN 0079-2608 .
- ↑ Mały rocznik statystyczny 1996, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1996, s. 448, ISSN 0079-2608 .
- ↑ Rocznik statystyczny województw 1996, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1996, 25 (s. 94 dokumentu PDF) .
- ↑ Rocznik statystyczny województw 1998, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1998, s. XL-XLI (s. 41–42 dokumentu PDF) .
- p
- d
- e
Podział administracyjny Polski (1975–1998)
|