Mağusa surları, Kıbrıs adasının kuzeyindeki Gazimağusa şehrini çevreleyen surlardır. 14. yüzyılda Lüzinyan Kıbrıs Krallığı tarafından inşaa edilen surlar, 1571'de Osmanlı'nın adayı feth etmesinden önce de 15. ve 16. yüzyıllarda Venedikliler tarafından yenilenmiştir. Osmanlı Ağustos 1571'de adayı fethederken surlar 11 ay süren Mağusa Kuşatması'na dayanmıştır.
13. yüzyılda Mağusa Limanı bir kule ile korunuyordu. Bundan önce de korunma amaçlı diğer yapılar yapıldığı tahmin edilmektedir.[1] 14. yüzyılda Lüzinyanlar şehri ve limanı korumak amacı ile Othello Kulesi'ni inşaa etmişlerdir.[2] Mağusa 1373'te Cenevizliler'in yönetimine ardından da 1489'da adanın tümü ile beraber Venedik Cumhuriyeti'nın eline geçmiştir.[3]
Venedikliler dönemi
Mağusa, Venedikliler'in yönetiminde resmen bir askeri üs konumundaydı.[4] Otello Kulesi yenilenmiş ve tüm şehri çevreleyen surların inşaasına başlanmıştı.[3] Surların tasarımı çeşitli askeri mühendisler tarafından yapılmıştı. Bu mühendislerin içinde Michele Sanmicheli ve kuzeni Giovanni Girolamo da vardı. Giovanni, Mağusa'ya 1550'lerde gelmiş ve daha sonra Avrupa ve Amerika'daki birçok surun prototipi olarak görev gören Martinengo Tabyası (Tophane)'nı tasarlamıştı.[5] Giovanni 1559'da Mağusa'da surların inşaası devam ederken hayatını yitirmiştir.[6]
Dördüncü Osmanlı-Venedik Savaşı 1570'te başlamış ve Osmanlı bir ay içinde Lefkoşa da dahil olmak üzere adanın çoğunu ele geçirmiştir. 15 Eylül'de Osmanlı askerleri Venedikliler'in adadaki tek gücü kalan Mağusa'yı çevrelemiş ve Mağusa Kuşatması'nı başlatmıştır. Şehir Ağustos 1571'e kadar dayanmış ve ardından Venedikliler teslim olmuştur. Teslim olurken şartlarda anlaşılmış olmasına ve şehirdeki halkın tahliyesine başlanmasına rağmen Lala Mustafa Paşa şehirdeki bazı Müslüman esirlerin öldürüldüğünü öğrenmiştir. Bunun sonucunda Venedik komutanı Marco Antonio Bragadin'i diri bir şekilde parçalatıp derisini yüzdürmüştür. Şehirde kalan Hristiyanları da katlettirmiştir.[7]
Osmanlı döneminden günümüze
Osmanlı döneminde surlar tamir ettirilse[8] de büyük bir değişikliğe uğramamıştır. Osmanlı yönetiminin ilerleyen yıllarında Mağusa surların dışına doğru genişlemeye başlamış, İngiliz döneminde bu genişleme hızla artmıştır.[4]
Günümüzde surlar iyi bir şekilde ayakta durmasına rağmen,[9] surların içindeki eski binaların durumu kötüdür.[10][11] Geçmiş yıllarda surların içinde eğlence mekanlarının açılması, turistik olarak da gelişmesine yol açmıştır.
Mimari
Mağusa surları, kara tarafında kayadan oyulmuş bir hendekle çevrili bir sur ve deniz tarafında bir limandan oluşur. 14. ve 16. yüzyıllar arasında Hospitalier Şövalyeleri tarafından inşa edilen Rodos surları gibi, Mağusa surları da ortaçağ surları ile erken modern dönemin burçlu surları arasındaki geçişi göstermektedir.[5]
Kaynakça
^Hill, George (23 Eylül 2010). A History of Cyprus (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-02063-3.
^"Othello's Tower and Citadel - Famagusta, North Cyprus". www.cypnet.co.uk. Erişim tarihi: 13 Eylül 2024.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^ab"Caterina's Bequest - The Walls of Famagusta". romeartlover.tripod.com. Erişim tarihi: 13 Eylül 2024.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^ab"Story of a Town | Gazimağusa Belediyesi | Kıbrıs | Haberler | Festival | Projeler | Kültür ve Sanat". web.archive.org. 6 Nisan 2016. Erişim tarihi: 13 Eylül 2024.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^abWalsh, Michael J. K.; Coureas, Nicholas; Edbury, Peter W. (2012). Medieval and Renaissance Famagusta: Studies in Architecture, Art and History (İngilizce). Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 978-1-4094-3557-0.
^"The Venetian Period in Cyprus - Fortification of Cyprus". cypnet.co.uk. Erişim tarihi: 13 Eylül 2024.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^"Famagusta Municipality". web.archive.org. 24 Eylül 2015. Erişim tarihi: 13 Eylül 2024.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^Elevating and Safeguarding Culture Using Tools of the Information Society: Dusty traces of the Muslim culture (İngilizce). Earthlab. ISBN 978-960-233-187-3.
^Magazine, Smithsonian; Starkweather, Helen. "Endangered Site: Famagusta Walled City, Cyprus". Smithsonian Magazine (İngilizce). Erişim tarihi: 13 Eylül 2024.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
